Wszyscy znają to słowo, ale czy na pewno wszyscy tak samo je rozumieją?
Przez analogię, przy tłumaczeniu tego terminu, można odwołać się do słów św. Augustyna „Czymże więc jest czas? Jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem?
Postaram się, w odwołaniu do literatury, chociaż bardzo ogólnie przedstawić, czym jest to magiczne słowo.
Inteligencja to: zdolności do osiągnięcia sukcesu życiowego według osobistych standardów w konkretnej sytuacji społeczno-kulturowej. Definicja ta opiera się na czterech założeniach:
(1) pojęcie inteligencji powinno służyć szerokim, praktycznym celom, mianowicie wyjaśniać podstawy sukcesu w życiu;
(2) do osiągnięcia sukcesu niezbędne jest wykorzystanie własnych możliwości, korygowania niedoskonałości oraz rekompensowanie słabości;
(3) wykorzystanie zdolności w harmonijny sposób sprzyja adaptacji do środowiska, jego wyborowi lub kształtowaniu, a więc decyduje o poziomie inteligencji;
(4) odniesienie sukcesu jest możliwe dzięki współdziałaniu zdolności analitycznych, twórczych i praktycznych, które stanowią aspekty inteligencji.
U podłoża wszystkich aspektów inteligencji leżą procesy poznawcze, stanowiąc uniwersalne podłoże każdego z rodzajów inteligencji - analitycznej, twórczej i praktycznej (Sternberg 1986, s. 378).
Jednostka uznawana za inteligentną posiada zdolności ważne, wartościowe i wysoko cenione w danej kulturze. Posiada ona i potrafi wykorzystać całą gamę swoich zdolności, ogniskując większość „energii mentalnej” wokół tych, które są najważniejsze, najwartościowsze i najwyżej cenione w danym miejscu, czasie i kulturze. Inteligencja rozumiana jako zdolność przystosowania możliwości do wymagań. Powinna ona pozostać w sferze potencjalnych możliwości psychiki człowieka i odnosić się do strukturalnych części tejże psychiki. Natomiast poziom funkcjonowania człowieka w konkretnych dziedzinach i osiągnięcia na różnych polach to odpowiednik kompetencji. Kompetencja, czyli praktycznie przejawiane możliwości w określonej dziedzinie i okolicznościach. Opiera się na zdolności ogólnej, uzdolnieniach, wiedzy i doświadczeniu. Na kształtowanie się i rozwój kompetencji mają wpływ czynniki osobowościowe i środowiskowe.
Inteligencja również wiąże się ze zróżnicowaniem ludzi pod względem poziomu inteligencji oraz pod względem stałości wartości tej cechy. Wielką karierę zrobiły testy określające iloraz inteligencji, które miały określać, umysłową wartość człowieka i jego przydatność w pełnieniu określonych ról, decydować o możliwości wyboru szkoły czy pracy. Uwypukliły się przy tym dość znaczne różnice osobnicze w poziomie wykonywania pewnych czynności umysłowych, co spowodowało powszechne zainteresowanie badaczy tą stroną funkcjonowania człowieka.
Podstawą zdolności umysłowych jest energia działania i wrażliwość zmysłowa. Zdolność do długotrwałego wysiłku oraz podwyższona wrażliwość zmysłowa mają gwarantować możliwość nieprzerwanej pracy umysłowej i „dostęp” do większej niż przeciętna ilość danych/informacji z otoczenia.
Myślenie inteligentnego człowieka to zaplanowany i kontrolowany przez niego proces, złożony z wielu operacji umysłowych i dopuszczający alternatywne podejście do problemów.
Iloraz inteligencji: umiejętność przystosowania się do nowych sytuacji i radzenia sobie z nowymi zadaniami są ważnymi przejawami inteligencji. Od inteligencji zależy efektywność działania i jest to stała, indywidualna właściwość psychiczna. Ludzie różnią się między sobą efektywnością działania ale efektywność działania nie zależy tylko od właściwości umysłowych. Zdolność przystosowania się do środowiska jest funkcją inteligencji.
Inteligencja A: potencjalne, wrodzone możliwości jednostki;
Inteligencja B: faktycznie rozwinięte możliwości;
Inteligencja C: to co ujawnia się w wynikach testów mierzących inteligencję.
Inteligencja to ogólna zdolność jednostki do celowego działania, racjonalnego myślenia i efektywnego radzenia sobie w otaczającym środowisku. Zwiększa efektywność działania, pozwala wykorzystać doświadczenie jednostki, umożliwia wyjście poza dane informacje płynące ze środowiska, wpływa na szybkość uczenia się, umożliwia lepszą adaptację do nowych warunków.
Aby efektywnie wykorzystać zasoby intelektualne, potrzebne jest zaangażowanie, umiejętność pokonywania przeszkód, współpracy z innymi ludźmi, trafne odczytywanie własnych i cudzych emocji oraz adekwatne ich wyrażanie. Tego typu kompetencje opierają się na emocjonalnym funkcjonowaniu człowieka, które stanowi tło dla inteligencji emocjonalnej. O czym będę pisał wkrótce.
Bibliografia
Goleman D., Inteligencja emocjonalna w praktyce, Wydawnictwo: Media Rodzina, Poznań 1999.
Taracha M., Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz