„Czoło, oczy, oblicze często kłamią, ale słowo najczęściej” - Cyceron (106 - 43 p.n.e.)
Co by było, gdybyśmy wszystkim mówili tylko prawdę?
Co by się stało, gdybyśmy używali takich słów, jakie przychodzą nam na myśl?
Gdybyśmy wszystkim przez cały czas mówili tylko prawdę, to najprawdopodobniej w końcu nie tylko bylibyśmy sami jak palec, ale wręcz moglibyśmy znaleźć się w szpitalu lub nawet dostać się do więzienia.
Kłamstwa a raczej kłamstewka (ale tylko te bardzo niewinne, np. dające innym ludziom przyjemność a nie powodujące stresu z powodu usłyszenia jakiejś gorzkiej prawdy, przykładowo gdy ktoś nas pyta: „jak wyglądam? - świetnie!”, nawet jeżeli nie do końca tak myślimy) są jak olej, który usprawnia nasze relacje z innymi ludźmi i pozwala utrzymać przyjazne stosunki. Z badań wynika, że „grzecznościowi łgarze” są zdecydowanie bardziej lubiani od tych, którzy cały czas mówią prawdę, pomimo tego, że zdajemy sobie sprawę z takich kłamstewek. Perfidne kłamstwo polega na tym, że ktoś z premedytacją i rozmysłem, dla własnych korzyści oszukuje innych ludzi i to już jest szkodliwe i godne potępienia.
Najmniej pewnymi oznakami świadczącymi o kłamstwie są te, nad którymi kłamca ma największą kontrolę, jak słowa, ponieważ wypowiedź można przećwiczyć. Najbardziej wiarygodnymi wskazówkami, które pozwalają nam odkryć kłamstwo, są nieświadomie wykonywane gesty, ponieważ kłamca ma nad nimi znikomą lub żadną kontrolę.
Skąd możemy wiedzieć, czy ktoś kłamie, zwodzi nas czy po prostu zastanawia się? Rozpoznawanie gestów świadczących o kłamstwie, zatajaniu prawdy, graniu na zwłokę, znudzeniu czy ocenianiu może być jedną z najbardziej przydatnych w życiu umiejętności. Poniżej na podstawie literatury potwierdzonej badaniami, przedstawiam najbardziej charakterystyczne sygnały mowy ciała, które zdradzają postawy ludzi potencjalnie kłamiących. Wszystkie wskazane gesty, wyrazy twarzy, drgnienia mięśni, skinięcia, mruganie itp. nie od razu wskazują na kłamstwo, trzeba takie zachowania i emocje łączyć ze sobą i następnie analizować czy jest zgodność pomiędzy tym co się mówi a mową ciała. Nie jest to łatwe, ponieważ ludzie, którzy kłamią często za pomocą mimiki twarzy czy gestów tuszują swoje krętactwa.
Zakrywanie ust - dłoń zakrywa usta, to jakby mózg podświadomie nakazywał powstrzymywać fałszywe słowa, które właśnie zostały wypowiedziane. Czasami gest ten polega na zasłonięciu ust kilkoma palcami lub zaciśniętą pięścią, ale zazwyczaj znaczy to samo. Maskowaniem kłamstwa w takim wypadku może być udawaniem kaszlu. Jeśli na przykład nasz rozmówca zakrywa usta, kiedy my mówimy, może to oznaczać, że odnosi wrażenie, iż coś przed nim ukrywamy. Jeżeli osoba palcem wskazującym pionowo pokrywa usta, najprawdopodobniej chce uniknąć werbalizacji swoich uczuć, gest ten ostrzega nas, że ktoś próbuje coś przed nami zataić.
Dotykanie nosa - może to być pocieranie/dotykania nosa jednym lub kilkoma szybkimi ruchami lub niemal niezauważalnego dotknięcia nosa (kobiety świadome mowy ciała, mniej wykonują takie ruchy w obawie przed rozmazaniem makijażu). Jednak przy interpretowaniu takich ruchów pocierania nosa, należy brać pod uwagę, czy dana osoba po prostu nie ma kataru, czy nie jest na coś uczulona lub przeziębiona. Jednak w takiej sytuacji nie dotykamy lekko, szybkim ruchem nosa lecz zwykle go pocieramy lub drapiemy dłuższą chwilę. Naukowcy za pomocą specjalnych kamer, odkryli, że kiedy kłamiemy, uwalniają się związki chemiczne zwane katecholaminami powodujące opuchnięcie tkanek wewnątrz nosa. Wzrasta ciśnienie krwi określane jako znany „efekt Pinokia”, które rozdyma nos i wywołuje uczucie mrowienia w zakończeniach nerwowych, skłaniające do szybkiego potarcia nosa, aby poczuć ulgę. Efekt ten może wystąpić również wtedy, kiedy jesteśmy zdenerwowani, zaniepokojeni lub coś nas złości. Co ciekawe podczas badań naukowcy stwierdzili, że w sytuacji kiedy mężczyzna kłamie, nie tylko przez nos wzrasta przepływ krwi ale również dotyczy to penisa.
Pocieranie oka - kiedy osoba nie chce widzieć czegoś obrzydliwego, najprawdopodobniej będzie pocierała oko. Gest ten jest próbą zablokowania dotarcia do mózgu oszustwa, wątpliwości lub jakiejś budzącej wstręt rzeczy lub przekazaną przez mózg niechęć aby nie patrzeć na osobę, którą się okłamuje. Mężczyźni zazwyczaj pocierają oczy bardziej energicznie niż kobiety i jeśli wypowiadają znaczne kłamstwo, często odwracają wzrok od rozmówcy. Kobiety rzadko pocierają oko (makijaż), zamiast tego bardzo delikatnie i subtelnie dotykają okolic pod oczami. Kobiety również podobnie do mężczyzn odwracają wzrok, aby uniknąć spojrzenia rozmówcy. „Kłamać w żywe oczy” odnosi się do grupy gestów, na które składają się zaciśnięte zęby, fałszywy uśmiech oraz pocieranie oka. Gest ten stosują często osoby wyrażające nieszczerość lub przedstawiciele tzw. uprzejmych kultur, którzy wolą nie mówić co tak naprawdę myślą.
Chwytanie się za ucho - osoba taka stara się nie słyszeć jakiejś złej wiadomości, próbując zablokować docierające do niej słowa, dotykając ucha lub jego okolicy bądź pociągając małżowinę uszną. Do odmian tego gestu zaliczyć można: pocieranie miejsca za uchem, wwiercanie się we wnętrze ucha opuszką palca, ciągnięcie za płatek ucha lub wyginanie małżowiny, aby zakryć otwór słuchowy. Chwycenie się za ucho może świadczyć o tym, że ktoś usłyszał już wystarczająco dużo, ma jakieś odczucie niepokoju lub że chce coś powiedzieć. We Włoszech w niektórych środowiskach, chwytanie się za ucho służy do zasygnalizowania, że ktoś jest gejem.
Drapanie się po szyi - najczęściej jest to palec wskazujący tej ręki, którą piszemy, drapanie się pod małżowiną uszną, średnio około pięciu razy, sygnalizuje nasze wątpliwości i niepewność. Gest ten jest charakterystyczny dla kogoś, kto mówi: nie jestem pewny, czy się zgadzam. Bardzo jest zauważalny, gdy jest to sprzeczne z wypowiadanymi słowami na przykład: wiem co czujesz - drapanie się po szyi wskazuje, że w rzeczywistości tak nie jest.
Rozluźnianie kołnierzyka - kłamstwo powoduje mrowienie w delikatnych tkankach twarzy i szyi, które można złagodzić przez potarcie czy też podrapanie się. Fakt ten tłumaczy nie tylko to, dlaczego ludzie niepewni drapią się po szyi, ale wyjaśnia również, dlaczego niektóre osoby rozluźniają kołnierzyk, kiedy kłamią i podejrzewają, że ich na tym przyłapano. Kiedy czujemy, że nasz rozmówca podejrzewa, iż nie mówimy prawdy, w wyniku podwyższonego ciśnienia krwi zaczynamy się bardziej pocić na szyi i rozluźniamy kołnierzyk aby dostało się tam trochę chłodniejszego powietrza. To samo występuje wtedy, gdy jesteśmy wściekli lub sfrustrowani. Kiedy zauważymy, że ktoś mówiąc, wykonuje ten gest, to poprośmy aby powtórzył poprzednią kwestię lub ją wyjaśnił, najprawdopodobniej taka nasza reakcja wprowadzi niedoszłego kłamcę w zakłopotanie i pozbawi pewności siebie w karmieniu nas dalszymi kłamstwami.
Palce w ustach - gest ten oznacza podświadomą chęć powrotu do dziecięcego poczucia bezpieczeństwa, jakie dawało nam ssanie matczynej piersi i pojawia się w sytuacji stresowej. Oprócz wkładania do ust palców mogą to być również inne przedmioty, jak: papieros, fajka, długopis czy nawet guma do żucia, szczególnie szybkie, nerwowe jej żucie. Wkładanie palców do ust to uzewnętrznienie potrzeby poczucia bezpieczeństwa. Gdy widzimy takie gesty a zależy nam na kontakcie z taką osobą, dobrze jest dodać mu pewności siebie i zapewnić go o dobrych naszych intencjach.
Na zakończenie, tak jak zawsze zastrzegam się, że każdy człowiek jest inny i podane przykłady różnego typu gestów charakterystycznych przy próbach kłamania, nie muszą dotyczyć wszystkich ludzi. Przedstawione wskazówki zostały co prawda potwierdzone różnymi naukowymi badaniami, ale należy podchodzić do nich z jak największą rezerwą, aby nie zrobić nikomu krzywdy.
Bibliografia
Knapp M.L., Hall J.A. (1997). Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, Wrocław: Wydawnictwo: Astrum.
Pease A. i B. (2007). Mowa ciała, Poznań: Wydawnictwo REBIS Publishing House Ltd.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz