Powszechnie ceniony i uznawany w różnych sytuacjach wysoki iloraz inteligencji, jednak nie tylko nie gwarantuje życiowego sukcesu, ale też nie chroni przed „ciemnymi” stronami egzystencji takimi jak: konflikty rodzinne, przemoc, nałogi czy porażki zawodowe. W tym obszarze daje o sobie znać inteligencja społeczna ujawniająca się w mądrym działaniu podczas relacji międzyludzkich. Należy uświadomić sobie uwagi, spostrzeżenia, myśli, pragnienia, uczucia, nastroje, emocje, intencje i działania zarówno innych ludzi, jak i naszych własnych.
Osoba inteligentna posiada i potrafi wykorzystać całą gamę swoich zdolności, ogniskując większość „energii mentalnej” wokół tych, które są najważniejsze, najwartościowsze i najwyżej cenione w danym miejscu, czasie i kulturze. Inteligencja jako zdolność przystosowania możliwości do wymagań powinna pozostać w sferze potencjalnych możliwości psychiki człowieka i odnosić się do strukturalnych części tejże psychiki. Natomiast poziom funkcjonowania człowieka w konkretnych dziedzinach i osiągnięcia na różnych polach to odpowiednik kompetencji. Kompetencja, czyli praktycznie przejawiane możliwości w określonej dziedzinie i okolicznościach. Opiera się na zdolności ogólnej, uzdolnieniach, wiedzy i doświadczeniu. Na kształtowanie się i rozwój kompetencji mają wpływ czynniki osobowościowe i środowiskowe.
To kompetencje emocjonalne pokazujące ile z naszych potencjalnych zdolności udało nam się zmienić w bardzo przydatne np. w pracy umiejętności, stanowią podstawę inteligencji społecznej, gdyż interakcje społeczne opierają się na przeżyciach afektywnych, odnoszących się zarówno do doświadczeń społecznych, jak i wewnętrznych. Aby rozumieć innych ludzi, potrzebna jest zdolność rozpoznawania stanów emocjonalnych, rozumienia motywów i intencji innych ludzi, przewidywania ich zachowań oraz oceny sytuacji społecznych. Natomiast aby efektywnie funkcjonować w środowisku społecznym, niezbędne jest rozumienie i przyswojenie reguł społecznych, zdolność planowania rozwiązań problemów społecznych. Obok gotowości do reagowania na bodźce społeczne i umiejętności wglądu w nastroje i uczucia innych należy podkreślić znaczenie biegłości socjotechnicznej dla ogólnej zdolności radzenia sobie z innymi ludźmi. Według Nęckiego (1990) zdolności społeczne są wspomagane przez wysoki poziom samoświadomości oraz umiejętności panowania nad impulsami, które to elementy stanowią część koncepcji inteligencji emocjonalnej.
Podstawą efektywnego funkcjonowania społecznego są dwie zdolności:
(1) adekwatne wyrażanie emocji, przez co inni mają szansę właściwie je zrozumieć;
(2) zdolność rozpoznawania emocji innych ludzi, dzięki czemu możemy przewidzieć ich dalsze zachowanie. Inteligencja społeczna opiera się na zdolnościach wchodzących w skład inteligencji emocjonalnej, nie wyczerpuje ich jednak i jest pojęciem z tego samego obszaru, ale pozostającym w stosunku podległości względem inteligencji emocjonalnej. Funkcjonowanie człowieka, jego wewnętrzny dobrostan jak i relacje w świecie, może zależeć od poziomu inteligencji emocjonalnej. Psychika człowieka nie jest tworem jednolitym i składa się z części, których dążenia nie tylko mogą, ale też często pozostają ze sobą w konflikcie. Na przykład z jednej strony pojawia się impuls, aby kogoś kto mnie skrzywdził „zbluzgać”, a z drugiej strony, aby się kulturalnie zachować. W wielu takich i podobnych sytuacjach potrzebna jest mądrość człowieka. Zawiera się ona w pragmatyce, której charakterystyczną cechą jest coraz lepsze funkcjonowanie w miarę upływu czasu (zdobywanie wiedzy i doświadczeń). Istnieje podobieństwo inteligencji emocjonalnej i mądrości, jednak mądrość zazwyczaj można wykorzystać w celach pozytywnych, podczas gdy inteligencją emocjonalną można posłużyć się w celu manipulowania innymi ludźmi.
Bibliografia
Guilford J. P. (1978), Natura inteligencji człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goleman D. (1999), Inteligencja emocjonalna w praktyce, Poznań: Wydawnictwo: Media Rodzina.
Nęcki Z. (1990), Wzajemna atrakcyjność, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Śmieja M., Orzechowski J. (2008), Inteligencja emocjonalna, fakty, mity, kontrowersje, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Taracha M. (2010), Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zimbardo P.G. (1999), Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz