Uśmiech jest jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych symboli w dziejach ludzkości, który zazwyczaj wywołuje pozytywne emocje.
W człowieku za uśmiech odpowiadają:
1) mięśnie jarzmowe większe, biegnące po bokach twarzy i łączące się z kącikami ust. Mięśnie te unoszą kąciki ust odsłaniając zęby i powiększając policzki. Ruch tych mięśni można przy odpowiednim treningu kontrolować, wykorzystując je na przykład kiedy chcemy zaprezentować udawaną radość i sprawiając na drugiej osobie człowieka przyjaźnie nastawionego, uległego i gotowego pójść na daleko idące ustępstwa, pokazując uśmiech, który będzie w tym wypadku nieszczery, udawany;
2) mięśnie okrężne oka, które zamykają powieki, zmniejszając szparę powiekową powodując zmarszczki w kącikach oczu. Mięśnie te w przeciwieństwie do jarzmowych większych działają niezależnie od naszej dobrej czy złej woli i biorą udział tylko wtedy kiedy nasz uśmiech jest prawdziwy i szczery.
Jeżeli chcemy dowiedzieć się czy uśmiech drugiej osoby jest rzeczywiście szczery, należy uważnie obserwować linie zmarszczek w okolicach oczu. Naturalnie i szczerze uśmiechają się osoby u których obserwujemy zmarszczki wokół oczu i dodatkowo należy zwrócić uwagę na oczy, które również całe się śmieją. Ludzie nieszczerzy i obłudni uśmiechają się tylko ustami, a oczy pozostają chłodne i nic nie znaczące. Szczery uśmiech powstaje już w obszarze naszego mózgu, odpowiedzialnym za nasze nieświadome odruchy i przez to jest reakcją niejako automatyczną, niezależną od nas. Kiedy odczuwamy przyjemność, radość z czegoś czy kogoś, przez tą część mózgu która przetwarza emocje człowieka, przechodzą sygnały wywołujące ruch mięśni ust, unoszenie się policzków, pracę mięśni wokół oczu i delikatne opadanie brwi.
Przy odpowiednich treningach i dużej samokontroli, możemy nauczyć się tzw. sztucznego uśmiechu, szczególnie rozpowszechnionego wśród osób występujących publicznie (politycy, aktorzy, konferansjerzy, sprzedawcy itp.), przy którym pojawiają się zmarszczki wokół oczu, możemy unosić policzki, przez co będzie robiło wrażenie, że nasze oczy zwężają się. Całość twarzy przy tak wyrobionych sztucznych grymasach sprawia pozory szczerości i autentyczności. Jednak wyrobiony obserwator i znawca mowy ciała, nie da się tak łatwo oszukać.
Jest kilka sposobów, które podpowiadają wytrawnym obserwatorom czy dany uśmiech jest prawdziwy, czy fałszywy, a jednym ze sposobów jest baczne obserwowanie bruzdy powiekowej (część oka pomiędzy brwią a powieką) naszego rozmówcy, która w przypadku szczerego uśmiechu, przesuwa się w dół, a koniuszki brwi lekko się opuszczają. Jeżeli ktoś kłamie z rozmysłem, a w większym stopniu dotyczy to mężczyzn, to uśmiecha się mniej niż autentycznie, ponieważ taka osoba zdaje sobie sprawę, że kłamie i inni ludzie, którzy chociażby w małym stopniu znają mowę ciała, wiedzą, że uśmiechanie się często łączy się z kłamaniem i w takim wypadku celowo siłą swojej woli ograniczają swoje uśmiechy. Uśmiech na twarzy osoby kłamiącej pojawia się szybciej od uśmiechu autentycznego i znacznie dłużej pozostaje na takiej twarzy, co będzie przypominało jak by ta osoba miała swego rodzaju maskę na twarzy.
Innym wyróżnikiem fałszywego uśmiechu jest to, że taki uśmiech widać bardziej zdecydowanie po jednej stronie twarzy. Taki efekt jest zasługą budowy naszego mózgu, a dokładnie półkul mózgowych. Część kory mózgowej, specjalizującej się w grymasach twarzy znajduje się po prawej stronie półkuli i wysyła sygnały głównie do lewej części ciała, co powoduje, że nasze fałszywe emocje właśnie po lewej stronie są bardziej uwydatnione. Jeżeli uśmiechamy się prawdziwie i szczerze to wtedy obie półkule mózgowe nakazują każdej stronie uśmiechać się symetrycznie.
Uśmiech sygnalizuje innej osobie, że jesteśmy nieszkodliwi i prosimy ją, aby nas zaakceptowała na poziomie osobistym, stwarza to wrażenie uległości. Wielcy przywódcy często wyglądają gburowato lub całkiem agresywnie, ale tylko dlatego, żeby nie byli postrzegani jako ulegli innym. Uśmiech bardzo często bywa zaraźliwy, jeżeli my uśmiechamy się do kogoś to ten zazwyczaj odwzajemnia się nam też uśmiechem, nawet jeżeli jest to uśmiech wymuszony lub nawet nieszczery. Jest to reakcja mózgu w którym istnieją tzw. neurony lustrzane, które uruchamiają obszar odpowiedzialny za rozpoznawanie twarzy oraz jej grymasów i wywołują natychmiastową reakcję odzwierciedlającą. Robimy to automatycznie naśladując wyraz twarzy innej osoby.
Według licznych badań naukowcy stwierdzają, że im częściej my się uśmiechamy tym bardziej pozytywnie ludzie reagują na nasz widok. Uśmiech jest nieodłącznym elementem dla ludzi wykonujących zawody związane z kontaktami z innymi ludźmi jak chociażby sprzedawcy, którzy są uzależnieni od tego jak są postrzegani przez innych.
Badacze podsumowali oraz przeanalizowali podstawowe typy uśmiechów i wydzielili z nim kilka najbardziej typowych powszechnie spotykanych, które opisali jak powinny one wyglądać.
Uśmiech z zaciśniętymi wargami – wargi tworzą prostą linię, jednocześnie całkowicie zakrywając zęby. Taka osoba chce nam powiedzieć, że nie chce się podzielić z nami jakimś sekretem czy poufną wiadomością, lub swoim uśmiechem informuje nas, że chce zataić przed nami swoją prawdziwą opinię czy nastawienie. Osoby takie nie chcą nam bezpośrednio powiedzieć, że nas po prostu nie lubią, ale zaciśnięte wargi w uśmiechu mówią nam to niewerbalnie, rzecz tylko w tym abyśmy to zrozumieli.
Uśmiech wykrzywiony – w tego typu uśmiechu po obu stronach twarzy widzimy przeciwne sobie emocje. Na jednej stronie, którą kieruje jedna półkula mózgowa wszystkie wyrazy wskazują na zadowolenie, na drugiej zaś za którą odpowiada druga półkula mózgowa uwidoczniona jest złość. Uśmiech taki ludzie zazwyczaj wykonują z rozmysłem, może on oznaczać cynizm, drwinę, postawę lekceważenia kogoś, nonszalancję czy wręcz pogardę dla drugiego człowieka.
Uśmiech z opuszczoną szczęką – wyuczony, charakterystyczny uśmiech aktorów, polityków i osób występujących z obowiązku publicznie. Opuszczona dolna szczęka stwarza wrażenie śmiechu. Wskazuje on postronnym obserwatorom czy widzom, że dana osoba jest bardzo czymś rozbawiona i przez co oczekująca na oklaski lub chcąca zachęcić wyborców do głosowania na niego. Aby wzmocnić efekt „uśmiechu” osoba taka udaje również, że śmieją się jej oczy. Wszystkie te pozory uśmiechu, powinny być perfekcyjnie wystudiowane i zaaranżowane, aby osiągnąć zamierzony efekt. Jeżeli jesteśmy bacznymi obserwatorami to aby upewnić się, czy dana osoba naprawdę tak dobrze się bawi czy tylko udaje, należy jak zwykle bacznie obserwować oczy, które wszystko powiedzą co jest ukryte na twarzy.
Uśmiech połączony z ukradkowym spojrzeniem – możemy zaobserwować, gdy dana osoba pochyla i lekko odwraca głowę, podnosi wzrok i powściągliwie się uśmiecha. Taki wyraz twarzy dodaje nam młodości, radości, wesołości i jednocześnie czyni daną osobę tajemniczą, frapującą i nieodgadnioną. Uśmiech taki można traktować jako zalotny, uwodzicielski i bardzo prowokacyjny a jednocześnie budzący pozytywny emocje zarówno u mężczyzn jak i u kobiet. Osoby potrafiące się tak uśmiechać mogą zdobywać wiele serc a jednocześnie swoimi sukcesami towarzyskimi mobilizować innych do naśladowania i uczenia się takiego uśmiechu.
I na koniec pewnego rodzaju przestroga – uważajmy jak i w jakim towarzystwie się uśmiechamy, a stale „przyklejony” do twarzy uśmiech, może pobudzić innych do zastanawiania się czy czegoś nie chcemy zataić, ukryć za tym uśmiechem lub czy nie chcemy kimś manipulować aby osiągnąć jakieś nienależne korzyści. Uśmiech powinien być dostosowany do danej sytuacji, aby nie wyjść na „wesołka” z którym nie warto robić żadnych poważnych interesów, bo jesteśmy za mało poważni lub nie dorośliśmy do swojej roli.
Ale jest też druga strona medalu. Uśmiech sam w sobie może przynieść nam bardzo dużo korzyści. Śmiech przyciąga przyjaciół, poprawia zdrowie i przedłuża życie. W czasie serdecznego autentycznego śmiechu szybciej oddychamy, ćwicząc przeponę, gardło, brzuch, twarz i ramiona. Śmiech powoduje lepsze natlenienie krwi w naszym organizmie, poprawia krążenie oraz rozszerza naczynia krwionośne przy powierzchni skóry. Śmiech może korzystnie obniżać tętno, rozszerzać tętnice, pobudzać apetyt oraz sprzyjać lepszemu spalaniu kalorii.
Znany neurolog Henri Rubenstein stwierdzi, że jedna minuta szczerego śmiechu zapewnia nam do 45 minut późniejszego rozluźnienia. Śmiech stymuluje naturalne środki przeciwbólowe w organizmie oraz stymulatory dobrego samopoczucia zwane endorfinami, pomagając rozładować stres oraz znacznie wspierając proces zdrowienia. Endorfiny to substancje chemiczne uwalniane przez mózg, wtedy kiedy się śmiejemy. Skład chemiczny endorfin jest podobny – UWAGA – do morfiny i heroiny, które działają uspokajająco na organizm oraz wzmacniają jego układ odpornościowy. Według badań szczęśliwi, uśmiechnięci ludzie rzadko narzekają, czy bywają przygnębieni, rzadziej chorują i rzadziej zapadają na jakiekolwiek dolegliwości co ciekawe zarówno fizyczne jak i psychiczne. Serdeczny i autentyczny śmiech ma bardzo pozytywny wpływ na nasze zdrowie, więc śmiejmy się tam gdzie jest to tylko możliwe i nie koliduje z innymi naszymi zajęciami.
Bibliografia
Collins A. (2002), Mowa ciała Co znaczą nasze gesty?, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Darwin K. (1988), O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Knapp M.L., Hall J.A. (1997), Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
McKay M., Davis M., Fanning P. (2001), Sztuka skutecznego porozumiewania się, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Morreale S.P., Spitzberg B.H., Barge J.K. (2007), Komunikacja między ludźmi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pease A. i B. (2007), Mowa ciała, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz